فرهنگ هر قوم و ملتی دارای شاخصه ها و آیین های خاصی است
که بهترین
این شاخصه ها همانا تقویم آن ملت بوده که وضعیت
تاریخی و هویت آن را مشخص
می کند و مراسم تیرماه سیزده شو ،
نشان دهنده تاریخ غنی و دارای قدمت
منطقه البرز نشین است
که برای خود یک گاهنامه گالشی دارد.
حتما می پرسید وجه تسمیه
" تیرماه سیزده شو" که قاعدتاً باید در 13 تیرماه
برگزار شود ولی
در 13 آبان برگزار می شودچیست ؟ در گاهنامه گالشی ، 15
مرداد ماه
شمسی مصادف با اول نوروز گالشی است و 13 تیرماه گالشی مصادف
با
13 آبان شمسی است که جشن تیرگان در این روز برگزار می شود
و امیری خوانی
یکی از آیتم های مهم این مراسم آئینی است که با خ
واندن دوبیتی امیری منتسب
به امیر سازورای شاعر مذهبی سرای
مازندرانی همراه است و همچنین تعبیری
یا همان فال یکسال فردی
که انگشتر یا نشانش از داخل آب پاک درون مشرفه "
ظرف مسی "
بیرون می آید را می گوید.
برای جشن تیرگان سه روایت وجود دارد
که نخست مشخص کردن مرز ایران و توران
توسط آرش کمانگیر
قهرمان اساطیری مازندران است و دیگر اینکه بنا بر
مستندات
مذهبی این روز در گاهنامه گالشی با میلاد مولا علی ( ع) مصادف
می
شد و روایت سوم هم حاکی از آن است که در این روز ضحاک ظالم
به دست کاوه آهنگر به هلاکت می رسد و مردم این روز را جشن می گرفتند.